Gemeente Haarlemmermeer
- Klik hier voor: Meldingen openbare buitenruimte
- U kunt uw vraag per post naar de gemeente sturen. Het postadres is:
Gemeente Haarlemmermeer
Postbus 250
2130 AG Hoofddorp
- Adressen en openingstijden, klik hier
- Klik hier om een afspraak te maken
- Stel uw vraag via het contactformulier. De gemeente neemt contact met u op via e-mail. Of via telefoon als u uw telefoonnummer heeft doorgegeven.
Het juridisch en bestuurlijk kader van de gemeente
De gemeente is het bestuursorgaan dat het dichtst bij de burger staat. In het gemeentehuis worden beslissingen genomen die direct voelbaar zijn in het dagelijks leven: over zorg, wonen, mobiliteit, veiligheid en leefbaarheid. Maar hoe is dit bestuur eigenlijk juridisch en bestuurlijk ingebed?
1. De gemeente in de Grondwet en Gemeentewet
De basis ligt in artikel 124 van de Grondwet: gemeenten hebben het recht hun “eigen huishouding” te regelen. Dat noemen we de autonomie van de gemeente. Daarnaast krijgen zij medebewindstaken: opdrachten van het Rijk om bepaalde wetten en regels uit te voeren (bijvoorbeeld de Wet maatschappelijke ondersteuning of de Omgevingswet).
De Gemeentewet werkt dit verder uit. Deze wet regelt de organen van de gemeente, hun taken en onderlinge verhoudingen.
2. De driehoek: Raad – College – Burgemeester
- Hoogste orgaan van de gemeente (art. 125 Grondwet, art. 147 Gemeentewet).
- Stelt de kaders vast: de begroting, de verordeningen, het beleid.
- Controleert het college van B&W en kan het ter verantwoording roepen.
- Raadsleden zijn volksvertegenwoordigers; hun macht komt direct van de kiezer.
- Bestaat uit de burgemeester en wethouders.
- Is het dagelijks bestuur van de gemeente.
- Voert de besluiten van de raad uit en beheert de gemeentelijke organisatie.
- Moet de raad volledig informeren (art. 169 en 180 Gemeentewet).
- Wordt benoemd door de Kroon, maar op voordracht van de gemeenteraad.
- Heeft een bijzondere positie: voorzitter van raad én college.
- Is verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid (art. 172 Gemeentewet).
- Heeft ook een symbolische rol: verbinder en gezicht van de gemeente.
3. De ambtelijke organisatie en de griffie
De uitvoering ligt bij de ambtenaren, onder leiding van de gemeentesecretaris. Zij ondersteunen het college bij beleid en uitvoering.
De gemeenteraad heeft recht op onafhankelijke ambtelijke bijstand via de griffie. Dit is een belangrijk waarborg: zonder griffie zou de raad volledig afhankelijk zijn van de informatie en ondersteuning van het college.
4. Toezicht en controle
Hoewel gemeenten autonomie hebben, zijn zij onderdeel van de eenheidsstaat Nederland. Daarom is er toezicht:
- De provincie houdt toezicht op de rechtmatigheid van besluiten (bijv. bij begrotingstekorten).
- Het Rijk kan ingrijpen bij ernstige taakverwaarlozing of bij crises.
Daarnaast kent de gemeente interne en externe controle-instrumenten:
- Rekenkamer of rekenkamerfunctie: toetst doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid.
- Ombudsman: behandelt klachten van inwoners.
- Raadsenquêtes en moties van wantrouwen: politieke controle door de raad.
5. Checks and balances in de gemeente
Het gemeentelijk bestel is zo ingericht dat geen enkel orgaan onbeperkte macht heeft:
- De raad kan wethouders wegsturen via een motie van wantrouwen.
- De burgemeester staat losser en kan alleen door de Kroon worden ontslagen.
- Het college is afhankelijk van informatievoorziening aan de raad.
- Ambtelijke en griffie-ondersteuning zorgen voor evenwicht.
Dit systeem van checks and balances borgt dat democratie en rechtstaat ook op lokaal niveau functioneren.
Conclusie
Het juridisch en bestuurlijk kader van de gemeente is een fijnmazig stelsel waarin autonomie, medebewind, democratische legitimatie en rechtsstatelijke waarborgen samenkomen. De raad is formeel het hoogste orgaan, maar in de praktijk is goed lokaal bestuur een samenspel van raad, college, burgemeester, ambtelijke organisatie én de inwoners.
De kracht van de gemeente ligt erin dat beslissingen dichtbij de burger worden genomen, maar wel ingebed zijn in een rechtsorde die voorkomt dat willekeur of machtsconcentratie de overhand krijgt.
